Dzisiejsze oblicze śródmieścia Berlina to przede wszystkim wynik powojennej odbudowy miasta, skorygowanej nowymi inwestycjami po zjednoczeniu Niemiec. Nie inaczej jest na Placu Aleksandra, gdzie zmiany te są szczególnie widoczne, jeśli tylko ma się do porównania przedwojenną pocztówkę.
Jeszcze w XVII w. wokół placu, jako rozwidlenia dróg tuż za bramą miejską, rozpościerały się pola uprawne. Później handlowano tu wełną i bydłem (stąd zwyczajowa nazwa Ochsenplatz – Plac Wołowy), a miejsce to często wykorzystywano do ćwiczeń wojskowych. Dopiero wraz z budową linii kolei miejskiej w 1882 r. plac przeistoczył się w największy węzeł komunikacyjny wschodniej części Berlina. Przecinały się tu trasy tramwajowe, omnibusów, metra, kolei regionalnych i dalekobieżnych. W latach 20. ubiegłego wieku literacki pomnik temu miejscu wystawił Alfred Döblin ze swoją najsłynniejszą powieścią “Berlin Alexanderplatz”.
Plac Aleksandra zawdzięcza swoją nazwę carowi Rosji, Aleksandrowi I, który gościł z wizytą w Berlinie w 1805 r. Plac był również jednym z punktów zapalnych podczas rewolucji w marcu 1848 r., kiedy doszło tutaj do krwawych walk na barykadach. W 1918/1919 r. miały miejsce z kolei starcia policji z robotnikami, a 4 listopada 1989 r. demonstrowało tu 500 tys. ludzi, domagając się nowych, demokratycznych wyborów w NRD.
Bombardowania w czasie II wojny światowej zamieniły Alex’a w pole gruzu. W latach 60-tych ubiegłego wieku magistrat wschodniego Berlina próbował nadać temu miejscu nowy, stołeczny blask poprzez budowę kilku wieżowców (Dom Nauczyciela, Dom Podróży czy Dom Elektrotechniki).
Ruch samochodowy puszczono naokoło, a plac został zamieniony na deptak. Z czasów przedwojennych zachowały się jedynie (częściowo odbudowane) dwa ośmiopiętrowe biurowce Berolinahaus i Alexanderhaus (1928-31), wzniesione przez architekta Petera Behrensa w stylu “Nowej Rzeczywistości”. W ich pobliżu, do 1944 r., stał ulubiony przez mieszkańców miasta posąg Beroliny, który ostatecznie został przetopiony na potrzeby wojenne. Dzisiaj można tu zobaczyć 10-metrowy Zegar Urania, pokazujący aktualny czas w ponad 140 miastach na świecie (1969). Po północnej stronie wznosi się Hotel Park Inn (1967-70), najwyższy budynek w Berlinie (125 m).
W 1993 r. architekt Hans Kollhoff przedłożył nieaktualne już plany przebudowy placu i wzniesienia 12 wieżowców o wysokości powyżej 150 m. Wyburzone miałyby zostać socjalistyczne gmachy (również te uznane za zabytki) oraz Fontanna Przyjaźni (1969) pośrodku placu. W ramach tego planu została przebudowana fasada galerii handlowej Kaufhof (2004-2006), która stylem nawiązuje do lat międzywojennych. Kolejne, niedawno wzniesione, dwa centra handlowe, Alexa i die mitte, oraz Primark tworzą mekkę dla fanów zakupowych szaleństw.
Plac Aleksandra (Alexanderplatz)
Adres: Alexanderplatz, 10178 Berlin-Mitte
Dojazd
Pociąg: RE1, RE2, RE7, RB14 (Alexanderplatz)
S-Bahn: S5, S7, S75 (Alexanderplatz)
U-Bahn: U2, U5, U8 (Alexanderplatz)
Tramwaj: M4, M5, M6 (S+U Alexanderplatz) M2 (S+U Alexanderplatz/Memhardtstr.)
Bus: 100, 200, M48 (S+U Alexanderplatz), 248 (S+U Alexanderplatz/Grunerstr.)
