Zbrojownia w Berlinie
Ten artykuł poświęcony jest historii budynku. Obecnie znajduje się w nim Niemieckie Muzeum Historii, które do 2025 pozostaje w remoncie. O wystawach stałych i czasowych w muzeum zapraszam tutaj.
Dawna zbrojownia w Berlinie jest najstarszym gmachem przy Alei pod Lipami i uchodzi za najlepiej zachowany przykład barokowej architektury w mieście. Wyróżniające go z otoczenia różowa fasada oraz liczne rzeźby i zdobienia z daleka przyciągają wzrok turystów zmierzających w kierunku Bramy Brandenburskiej. Swoją pierwotną funkcję gmach przestał pełnić z końcem XIX wieku. Dzisiaj znajduje się w nim Niemieckie Muzeum Historyczne.
Dobra armia to konieczność
O potrzebie wzniesienia arsenału wspominał już w swoim testamencie politycznym Wielki Elektor, Fryderyk Wilhelm (1620-1688). Mimo wyznaczonego miejsca i sporządzonych planów na przeszkodzie stanęły problemy finansowe. Pierwszeństwo miały bowiem fortyfikacje miejskie, których budowa już się rozpoczęła.
Kamień węgielny pod nowy gmach położył syn Wielkiego Elektora, Fryderyk III. Miało to miejsce w maju 1695 roku. Militarne sukcesy odniesione z cesarskim wojskiem przeciwko Turkom pod Slankamenem (1691), a później przeciw Francuzom nad Renem miały znaleźć odbicie w pełnej przepychu budowli. Pracowało przy niej kolejno aż czterech architektów. Ostatecznie ukończono ją w 1729 roku już za kolejnego władcy, Fryderyka Wilhelma I.
Ten oszczędny i praktyczny monarcha zniecierpliwiony przedłużającymi się pracami uciął wszelkie projekty zdobienia wnętrz. Zewnętrzne fasady i dziedziniec były gotowe, ale „król-żołnierz” z pełnym uporem dążył do jak najszybszego wykorzystania gmachu zgodnie z jego przeznaczeniem. Dla bezwartościowych, w mniemaniu władcy, posągów narodowych bohaterów, czy mających jedynie ozdobne funkcje wielkich armat nie było tu miejsca. Znalazły się za to zdobyczne trofea, sztandary, broń, zbroje i imponująca kolekcja artyleryjskich dział – aż 732 sztuk (z tego 604 pruskich wg stanu z 1732 roku).
Od zbrojowni do muzeum
Z biegiem lat zgromadzony arsenał zaczął tracić na znaczeniu. Po wojnie prusko-francuskiej w drugiej połowie XIX wieku, cesarz Wilhelm I wydał rozkaz, który ze starej zbrojowni uczynił muzeum oręża. Miało to być miejsce świadczące o dominującej roli Prus w nowo powstałym Cesarstwie Niemieckim. O dokonaniach armii brandenbursko-pruskiej świadczyła teraz Hala Pamięci, dla której przebudowano wnętrza. Ściany zdobiły historyczne malowidła, przedstawiające momenty chwały z dziejów państwa.
Zamówiono również osiem posągów władców z dynastii Hohenzollernów, od Wielkiego Elektora po Wilhelma I. Od 1961 roku znajdują się one na zamku rodowym w Hechingen (Burg Hohenzollern). Halę Pamięci wykorzystywał przy narodowych wydarzeniach cesarz Wilhelm II, a później w celach propagandowych również Adolf Hitler.
Nieudany zamach
W 1943 roku przy jednej z takich okazji nie powiódł się plan zamachu na przywódcę III Rzeszy. Uczestniczył on wówczas w otwarciu wystawy, prezentującej zdobyczne uzbrojenie z wojny ze Związkiem Radzieckim. Towarzyszący Führerowi pułkownik Rudolph Christoph von Gersdorf miał przy sobie ładunek wybuchowy z zapalnikiem czasowym. Po aktywowaniu go, bomba nie zdążyła wybuchnąć, bowiem Hitler zbyt szybko opuścił budynek. Zamiast planowej pół godziny spędził na uroczystości zaledwie kilka minut. Ładunek, który pułkownik miał przy sobie w płaszczu zdołano rozbroić w ostatniej chwili.
Nowa hala
Zniszczony w czasie wojny gmach odbudowano w drugiej połowie lat sześćdziesiątych ubiegłego wieku. Już wcześniej organizowano tu prowizoryczne wystawy przedstawiające historyczne wydarzenia z socjalistycznego punktu widzenia. Po zjednoczeniu Niemiec w gmachu przeprowadzono gruntowny remont (1999-2003), a po północnej stronie powstała nowoczesna hala dla wystaw czasowych. Otwarcie stałej ekspozycji Niemieckiego Muzeum Historycznego miało miejsce 2 czerwca 2006 roku, tuż przed Mistrzostwami Świata w Piłce Nożnej, których Niemcy były gospodarzem.
Zbrojownia w Berlinie. Maski Schlütera
O pierwotnej funkcji gmachu świadczą do dzisiaj liczne rzeźby o tematyce militarnej zdobiące zewnętrzne fasady. Są to zworniki w formie hełmów, mitologiczne bóstwa wojny, Mars i Minera, w otoczeniu niewolników, zbroje, armaty, broń nad którymi króluje pruski orzeł. Przed głównym wejściem z kolei widnieją kobiece alegorie praktycznych nauk: mechaniki, geometrii, pirotechniki oraz arytmetyki.
Magnesem przyciągającym zwiedzających jest jednak wewnętrzny dziedziniec, ozdobiony 22 rzeźbami przedstawiającymi głowy umierających wojowników autorstwa Andreasa Schlütera (1662-1714). Jako jedne z nielicznych przetrwały wojnę bez uszkodzeń i stanowią prawdziwą, acz nieco ukrytą perełkę dla miłośników barokowej sztuki w Berlinie.
Główna ekspozycja muzeum przedstawia dzieje Niemiec od I w p. n.e. do czasów współczesnych.
Zbrojownia w Berlinie (Zeughaus)
Tematyka: historia, militaria, rzeźba
Adres: Unter den Linden 2, 10177 Berlin
Dojazd:
U-Bahn: U5 (Museumsinsel)
Tram: M1, 12 (Am Kupfergraben)
Bus: 100, 300 (Lustgarten)
Zobacz położenie Zbrojowni na mapie Google.
Źródła:
Leonore Koschnick, Deutsches Historisches Museum Berlin, Prestel, Berlin 2006
