Pałac Charlottenburg – żarliwa, ale krótka miłość Fryderyka II
Fryderyk II (1712-1786), choć nigdy nie poznał swojej babki, królowej Zofii Charlotty (1668-1705) zawsze wyrażał się o niej z szacunkiem i respektem. Poprzez zamiłowanie do muzyki, filozofii i sztuk pięknych była mu bliską duchowo osobą. Zaraz po koronacji w 1740 roku polecił rozbudowę jej pałacu o wschodnie skrzydło, w którym planował swoją letnią rezydencję.
Jeszcze w trakcie prac wykończeniowych Fryderyk porzucił jednak Charlottenburg na rzecz pałaców w Poczdamie (miejskiego na zimę i letniej rezydencji Sanssouci). Za Berlinem nigdy nie przepadał (Charlottenburg do 1920 roku był osobnym miastem). Okazała rezydencja służyła odtąd tylko uroczystościom rodzinnym.
Podczas wojny siedmioletniej (1754-1763) została splądrowana przez wojska austriackie i rosyjskie. Rozkradziono obrazy i potłuczono rzeźby, demolując wnętrza. Część z wyposażenia znaleziono porzucone w ogrodzie, a część ocalała tylko dzięki swoim wielkim rozmiarom. Wiele obrazow i drogocennych draperii zostało jednak pociętych szablami dla rozrywki. Po zawarciu pokoju, komnaty odnowiono, a utracone obrazy zastąpiono przypadkowymi, by zakryć puste przestrzenie. Mimo, że styl rokoko był już przestarzały, Fryderyk pozostał mu wierny do końca życia.
Miłosne gniazdko
Większe zainteresowanie Nowym Skrzydłem jako rezydencją wykazał następca Fryderyka II, jego bratanek Fryderyk Wilhelm II (1744-1797). Już w 1788 roku rozpoczęła się zmiana dekoracji. W kwaterach na parterze dominowały odtąd nowe klasycystyczne akcenty, greckie, rzymskie i etruskie. Przy tych pracach, jak i urządzaniu kwater zimowych na piętrze aktywnie uczestniczyła długoletnia metresa władcy, Wilhelmina von Encke. Wystrój pokojów imitował pawilony w ogrodzie, sufity przypominały płachty namiotów. Do tego mnóstwo wzorów w drobne kwiaty z małymi ptaszkami na gałęziach, które dzisiaj może nieco odstręczać i przytłaczać. Fryderyk Wilhelm II nie miał zbyt dużo czasu, by cieszyć się nowymi komnatami. Po jego śmierci do pałacu wprowadziła się nowy król Fryderyk Wilhelm III i jego małżonka Luiza (1776-1810).
Pałac Charlottenburg i bezwstydny Napoleon
Najbardziej widoczną zmianą w dekoracjach stylu z tego okresu jest komnata sypialna królowej Luizy, którą zaprojektował Karol Fryderyk Schinkel, najwybitniejszy architekt pruski pierwszej połowy XIX w. Prawdopodobnie, nowy wystrój i renowację przeprowadzaono na życzenie królowej. Pałac Charlottenburg w 1806 roku był oblegany przez francuskie wojska, a sam Napoleon rozgościł się w starej sypialni królowej. Ten fakt jak i nieposkromiona ciekawość Francuza grzebiącego w prywatnych rzeczach i korespondencji królowej nie przysporzył mu popularności na pruskiej ziemii. Romantyczny wystrój komnaty można bez trudu dzisiaj rozpoznać i wyróżnić wśród innych pałacowych pomieszczeń.
Muzeum, wojna i Margarethe
W kolejnych latach Nowe Skrzydło było wykorzystywane sporadycznie, nie mając stałych lokatorów. Po pierwszej wojnie światowej urządzono tu pałacowe muzeum, ale pozostało ono w cieniu berlińskiego pałacu miejskiego i poczdamskich rezydencji. Nie przeprowadzano też większych renowacji, czy odtworzenia oryginalnego wyposażenia.
W czasie drugiej wojny światowej, szczególnie podczas bombardowania w listopadzie 1943 roku, Nowe Skrzydło zostało zniszczone. Ostały się tylko ściany bez dachu, wnętrza wypalił ogień. W kilku pomieszczeniach, ulokowanych bliżej centralnej części pałacu, zachowały się fragmenty wewnętrznych dekoracji ścian.
Pierwsze prace zabezpieczające udało się przeprowadzić już w 1946 roku dzięki pomocy rządu brytyjskiego (zasiadający na tronie brytyjskim i Hohenzollernowie mają wspólnych przodków) i niezłomności powojennej dyrektor Margarethe Kühn. Odbudowa potrwała do 1962 roku. Wyposażanie i przywracanie blasku pałacowym komnatom znacznie dłużej. Po ostatniej renowacji w latach 2013/2014 pałac został ponownie udostępniony odwiedzającym.
Pałac Charlottenburg. Nowe Skrzydło (Schloss Charlottenburg – Neuer Flügel)
Tematyka: Hohenzollern, architektura
Adres: Spandauer Damm 10-22, 14059 Berlin
Telefon: +49 30 320910
Www: www.spsg.de
Godziny otwarcia: wt.-nd. 10.00-16.30 (IV-X), 10.00-17.30 (XI-III)
Wstęp: 12€ (8€)
Audio-guidy: niem., ang., fr., wł., hisz. (brak po polsku)
Na co koniecznie trzeba zwrócić uwagę
- Złota Galeria (Goldene Galerie) – największa i najbardziej reprezentacyjna sala w pałacu. Nigdzie indziej, w Berlinie czy Poczdamie, nie zobaczymy w takich rozmiarach przykładu fryderycjańskiego rokoko (nie szkodzi, że to tylko kopia). 42-metrowa sala ze ścianami wyłożonymi zielonym marmurem stiukowym i filigranowymi pozłacanymi ornamentami przywodzi na myśli fantazyjny ogród marzeń
- Biała Sala (Weißer Saal) – właściwie sala ta, pełniąca funkcję jadalni, była wyłożona różowawym marmurem ale ten wyblakł jeszcze w XIX wieku. Pozłacane motywy – alegorie czterech pór roku – ponad drzwiami zapowiadają bogaty wystrój Złotej Galerii, do której ta sala pozostaje architektonicznie i wizualnie uporządkowana
- Kolekcja obrazów Jean-Antoine Watteau – w pałacu Charlottenburg (i Nowym Pałacu w Poczdamie) znajduje się największa kolekcja tego francuskiego artysty (1684-1721), między innymi tzw. berlińska wersja „Odjazdu na Cyterę”, „Pasterze”, „Szyld sklepu Gersainta”
Ile czasu przeznaczyć na zwiedzanie? 1-2 godziny
Garderoba i bagaż: przy kasach znajduje się bezpłatna garderoba, gdzie trzeba zostawić większe torby i plecaki. Przed wejściem, niczym na lotnisku znajduje się metalowa ramka, gdzie można sprawdzić czy nasza torebka się tam mieści (nie jest duża). Zimą pracownicy uprzedzają, że w pałacu jest zimno (po renowacji obniżono temperaturę do 15 stopni) i można wejść na sale w wierzchnim odzieniu.
Toalety: obok stanowiska do odbioru audio-przewodników znajduje się bezpłatna toaleta, w praktyce nie trzeba mieć biletu, aby z niej skorzystać.
Gastronomia, sklepy: przy kasie znajduje się sklep z pamiątkami i literaturą.
Fotografowanie: w pałacu można fotografować bez lampy błyskowej i statywu. Tylko na użytek prywatny, bez praw do publikacji zdjęć. Opłata za fotografowanie wynosi 3€ (ważna cały dzień, również w innych obiektach SPSG).
Wstęp ulgowy i bezpłatny: ulgowy wstęp przysługuje uczniom i studentom za okazaniem ważnej legitymacji.
Święta kościelne i państwowe: godziny otwarcia w święta wielkanocne, Boże Narodzenie, Nowy Rok i inne podane są na oficjalnej stronie SPSG.
Bilety kombi, karty muzealne itd. czyli jak uczynić zwiedzanie trochę tańszym? W ofercie jest bilet jednodniowy „charlottenburg+”, który uprawnia do wejścia do pięciu obiektów na terenie parku Charlottenburg: Starego Pałacu, Nowego Skrzydła, Belwederu, Nowego Pawilonu i Mauzoleum. Koszt: 17€ (9€). Jest to duża oszczędność w przypadku pojedynczo zakupywanych biletów. Posiadacze karty Berlin WelcomeCard uzyskają dodatkowe 25% zniżki, co już w ogóle jest szaleństwem. Są również bardzo opłacalne bilety rodzinne (2 dorosłych + do 4 dzieci) za 25€.
Dojazd
Bus: M45 (Luisenplatz/Schloss Charlottenburg), 309 (Schloss Charlottenburg)
Wskazówka: autobus M45 rusza spod Dworca Zoologischer Garten, a na 309 można przesiąść się na stacji metra U2 Sophie-Charlotte-Platz.
Zobacz położenie Pałacu Charlottenburg na mapie Google
Reportaż TV.Berlin z Nowego Skrzydła Pałacu Charlottenburg i wywiad z kasztelanem pałacu, Rudolfem Scharmann
Źródła:
Elke Kimmel, Ronald Oesterreich, Charlottenburg im Wandel der Geschichte, berlin edition, Berlin 2005
Rudolf G. Scharmann, Schloss Charlottenburg Königliches Preußen in Berlin, Prestel, Berlin 2006
Rudolf G. Scharmann, Schloss Charlottenburg, Stiftung Preussische Schlösser und Gärten Berlin-Brandenburg, Potsdam 2006
