Aleja pod Lipami

Od berlińskiego pałacu do Bramy Brandenburskiej

Aleja Pod Lipami

Aleja pod Lipami. Osobiście, przez pewien czas nie należałam do zagorzałych sympatyków biegu przez całą długość Lip, bo budowy pośrodku ulicy i renowacje fasad przyległych budynków skutecznie psuły przyjemność spaceru. Wszędobylskie kolorowe rury, dźwigi, maszyny budowlane i ogrodzenia to już na szczęście przeszłość. W grudniu 2020 roku oddano do użytku nowy odcinek metra U5, który biegnie dokładnie pod ulicą. Tym samym z powierzchni znikają już płoty, dźwigi, silosy i inne takie. Jest nawet szansa, że ponownie będzie można poczuć miodowy zapach kwitnących lip.

Nie tylko turyści okazywali poirytowanie. Berlińczycy, choć rzadko zapuszczają się w te rejony bez wyraźnej potrzeby, wydają się równie mocno stęsknieni do widoku z czasów, kiedy za pomnikiem Fryderyka II można było bez przeszkód zobaczyć zarys Bramy Brandenburskiej.

Spacerować czy nie spacerować? Oczywiście, że spacerować! Ostatecznie ulica nie jest bardzo długa, ale z oszczędności czasu można wziąć pod uwagę warianty mieszane z korzystaniem ze środków komunikacji miejskiej. Odcinek od przystanku Staatsoper do S+U Brandenburger Tor można spokojnie pokonać autobusem linii nr 100. Alternatywnie na skrzyżowaniu z Friedrichstraße zejść do metra U Unter den Linden i linią U5 przejechać jeden odcinek do U Brandenburger Tor.

Kiedy Aleja była poza murami miasta

Początków Alei Pod Lipami należy szukać w drugiej połowie XVI wieku. Wtedy to z polecenia elektora brandenburskiego Jana Jerzego (1525-1598) został wyznaczony trakt, prowadzący od książęcego pałacu do rewiru łowieckiego, położonego na zachód od rezydencji. Tiergarten (niem. zwierzyniec) znajdował się wówczas znacznie bliżej niż dzisiejszy park. Z czasem, kiedy zabudowa nowych założeń miejskich Friedrichswerder (1662) i Dorotheenstadt (1674) się rozrosła, granice rewiru łowieckiego przesuwano coraz bardziej na zachód, do wysokości dzisiejszej Schadowstraße. Krótki odcinek prowadzący od tej ulicy do Bramy Brandenburskiej powstał w XVIII wieku.

Legendarne lipy i co z nich zostało

Pierwsze lipy przy alei posadzono w 1647 roku, ale w nazwie pojawiły się nieco później, bo w 1690 roku (Lindenallee/Aleja Lipowa, od 1734 Unter den Linden/Aleja Pod Lipami). Krótko potem część z nich musiano usunąć na rzecz budowy wielkich fortyfikacji miejskich (1658-1683). Po ich rozbiórce w XVIII wieku, nie przywrócono pierwotnego stanu. Rzędy lip zaczynają się dzisiaj dopiero 300 metrów za Mostem Zamkowym (Schlossbrücke), przy którym Aleja Pod Lipami bierze swój początek.

W 1936 roku wszystkie lipy, zaatakowane przez grzyby, zostały wycięte. W ich miejsce zasadzono jedynie 370 lip srebrzystych, z których jedynie cztery przetrwały drugą wojnę światową. Z okazji zbliżających się igrzysk olimpijskich, których Niemcy były gospodarzem, Aleja Pod Lipami została wówczas ozdobiona wysokimi pylonami ze swastykami, usuniętymi po 1945 roku.

W tym tysiącleciu, z powodu budowy stacji metra na skrzyżowaniu Unter den Linden/Friedrichstraße, ciąg zasadzonych w 1947 roku lip również został przerwany. W ich miejscu pojawiły się młode drzewka. Reprezentacyjny bulwar Berlina, a w szczególności jego środkowa i zachodnia część, wciąż ma trudności z powrotem do czasów swojej świetności.

Zabudowa Alei

Zabudowa alei jest dzisiaj tak zróżnicowana, jak zmienna była historia miasta. Reprezentacyjne gmachy, świadczące o potędze Hohenzollernów, znajdują się po wschodniej stronie ulicy. Młodsza, zachodnia część częściej ulegała budowlanym przeobrażeniom.

Najstarszym zachowanym budynkiem jest zlokalizowana pod numerem 2 dawna Zbrojownia (Zeughaus), gdzie dzisiaj znajduje się Niemieckie Muzeum Historyczne. XVIII- i XIX-wieczne budowle dominują we wschodniej części. Dalej wielkomiejskie kamienice z przełomu XIX i XX wieku przeplatają się z enerdowskimi budynkami i nowoczesnymi gmachami, wzniesionymi już po zjednoczeniu Niemiec.

W tej architektonicznej mozaice zdecydowanie wyróżnia się rozmiarem i stylem Ambasada Federacji Rosyjskiej (1949-1952). Zajmuje ona dziesięć dawnych numerów przy ulicy, a fasada stanowi połączenie różnych historycznych stylów, baroku, klasycyzmu, elementów zaczerpniętych z budownictwa egipskiego i bizantyjskiego.

Co zobaczycie przy Alei pod Lipami

  • Stara Komendantura, rekonstrukcja w 2003, obecnie siedziba firmy Bertelsmann (nr 1)
  • Zbrojownia, Niemieckie Muzeum Historyczne (nr 2)
  • Pałac Następców Tronu, Kronprinzenpalais (nr 3)
  • Nowy Odwach, Neue Wache (nr 4)
  • Pałac Księżniczek, Prinzessinnenpalais, dzisiaj Pałac przy Operze (nr 5)
  • Uniwersytet Humboldtów, dawniej Pałac dla Księcia Henryka (nr 6)
  • Opera Państwowa Unter den Linden, Staatsoper (nr 7)
  • Katedra Św. Jadwigi, Sankt-Hedwigs-Kathedrale (Hinter der Katholischen Kirche 3)
  • Królewska Biblioteka, Königliche Bibliothek, obecnie Wydział Prawa Uniwersytetu Humboldtów (Bebelplatz 1)
  • Biblioteka Państwowa w Berlinie, Staatsbibliothek zu Berlin (nr 8)
  • Pomnik konny Fryderyka Wielkiego
  • Stary Pałac, Altes Palais (nr 9)
  • Upper Eastside Berlin (nr 14-16)
  • Dom Szwajcarii, Haus der Schweiz (nr 24)
  • Kaiserhöfe (nr 26-30)
  • Zollernhof, Główne Studio ZDF (nr 36-38)
  • Ambasada Federacji Rosyjskiej, Russische Botschaft (nr 63-65)
  • Budynek Ambasady Rzeczpospolitej Polskiej, obecnie w budowie (nr 72)
  • Gabinet Figur Woskowych Madame Tussauds (nr 74)
  • Ambasada Węgier, Ungarische Botschaft (nr 76)
  • Hotel Adlon (nr 77)

Aleja Pod Lipami (Unter den Linden)

Adres: Unter den Linden, 10117 Berlin-Mitte
Tablice informacyjne: tak (niem. i ang.)

Ile czasu przeznaczyć na zwiedzanie? Na pieszo przejście 1,5-kilometrowego odcinka bez dłuższych przystanków zajmie około 25 minut. Po drodze są liczne światła.
Zakupy, gastronomia: bezpośrednio przy ulicy nie ma większego centrum handlowego. Część handlowo-gastronomiczna zaczyna się w okolicy skrzyżowania Friedrichstraße i Unter den Linden. Partery gmachów zajmują głównie salony wystawowe, sklepy z pamiątkami, galerie z ekskluzywnymi produktami, kawiarnie i restauracje. Dobre miejsce na zakup pamiątek to obszerny sklep Berlin Store (Unter den Linden 41a). Więcej o pamiątkach z Berlina.

Dojazd

S-Bahn: S1, S2, S25, S26 (Brandenburger Tor)
U-Bahn: U5 (Museumsinsel, Unter den Linden, Brandenburger Tor)
Bus: 100 (Staatsoper, Unter den Linden/Friedrichstraße lub S+U Brandenburger Tor)

Źródła:
De Bruyn Günter, Unter den Linden, Siedler, Berlin 2002
Bohne Carl-Georg/Schmidt Werner, Unter den Linden. Ein Spaziergang von Haus zu Haus, Haude & Spener, Berlin 2000
Löschburg Winfried, Unter den Linden. Gesichter und Geschichten einer berühmter Strasse, Der Morgen, Berlin 1973

Aleja pod LipamiAltes PalaisAmbasada Federacji RosyjskiejAmbasada WęgierBiblioteka Państwowa w BerlinieBudynek Ambasady Rzeczpospolitej PolskiejDom SzwajcarskiGabinet Figur Woskowych Madame TussaudsGłówne Studio ZDFgłówne ulice BerlinaHaus der SchweizHotel AdlonKaiserhöfeKatedra Św. JadwigiKönigliche BibliothekKrólewska BibliotekaKronprinzenpalaisNeue Wacheniemieckie Muzeum HistoryczneNowy OdwachOpera Państwowa Unter den LindenPałac dla Księcia HenrykaPałac KsiężniczekPałac Następców TronuPałac przy OperzePomnik konny Fryderyka WielkiegoPrinzessinnenpalaisRussische BotschaftSankt-Hedwigs-KathedraleStaatsbibliothek zu BerlinStaatsoperStara KomendanturaStary PałacUngarische BotschaftUniwersytet HumboldtówUnter den LindenUpper EastsideWydział Prawa Uniwersytetu HumboldtówZbrojowniaZollernhof
Comments (0)
Add Comment