Muzeum Rzemiosła Artystycznego w Berlinie
Kiedy w Londynie w połowie XIX wieku odbyła się pierwsza wystawa światowa prezentująca imponujące możliwości fabrycznych maszyn, wielu oczekiwało publicznej aprobaty dla seryjnej produkcji. Tak się jednak nie stało. Wręcz przeciwnie, obawiano się spadku jakości nowo wytwarzanych rzeczy.
Rozwiązaniem miały być zbiory cennych i starannie wykonanych przedmiotów z różnych epok, które następnie udostępniono rzemieślnikom i projektantom do swobodnego studiowania. Już rok po wystawie, w 1852 roku, otworzono pierwsze muzeum na świecie, prezentujące rzemiosło artystyczne. Było nim South Kensington Museum w Londynie (dzisiaj Muzeum Wiktorii i Alberta). W tyle nie pozostał Wiedeń, otwierając podobną placówkę u siebie (1864) oraz niedługo później Berlin (1867). W Rzeszy była to jednak inicjatywa prywatna artystów, rzemieślników, fabrykantów i akademików.
Skromne początki
W przeciwieństwie do placówek w Londynie i Wiedniu instytut w Berlinie nie otrzymywał na początku zbyt wielu darów od mecenasów sztuki lub domu królewskiego. Podstawą niemieckich zbiorów było 1000 przedmiotów zakupionych na wystawie w Paryżu w 1867 przez późniejszego dyrektora instytutu Juliusa Lessinga (1843-1908). Zorganizował on, pod patronatem następcy tronu, wystawę w Zbrojowni, która zdobyła również aprobatę cesarza. Dzięki temu w 1872 roku powstało Niemieckie Muzeum Rzemiosła, a kolekcja powiększyła się do 6500 eksponatów.
Od 1881 roku muzeum otrzymało stałą siedzibę w budynku zaprojektowanym przez Martina Gropiusa i Heino Schmiedena (Martin-Gropius-Bau). Przyjęte wówczas kryterium podziału zbiorów według materiałów i technik ich wykonania zostało mocno skrytykowane jako chaotyczne i uciążliwe dla odwiedzających. Idea studiów dla rzemieślników nie sprawdziła się i zgromadzone zbiory, nie tylko w Berlinie, zaczęto dzielić albo przekazywać do innych muzeów. Z 32 niemieckich placówek poświęconych rzemiosłu artystycznemu do dzisiaj przetrwało tylko pięć, w Lipsku, Hamburgu, Kolonii, Frankfurcie nad Menem i Berlinie.
Zdziesiątkowane po wojnie zbiory podzieliły los miasta i zostały wyeksponowane w dwóch obiektach. Po wschodniej stronie znalazły się w pałacu Köpenick (są tam do dzisiaj), a po zachodniej – w Nowym Skrzydle pałacu Charlottenburg. W latach 60. ubiegłego wieku został rozpisany konkurs na nowy kompleks kulturowo-muzealny na skraju parku Tiergarten. Wygrał go Rolf Gutbrod (1910-1999). Trudności finansowe spowodowały odłożenie rozpoczęcia budowy aż do 1978 roku. Pomimo nowych trendów i zmian koncepcji wystaw muzealnych, jakie zaszły na świecie w ciągu kilkunastu lat, budynek powstał wg pierwotnych planów, wywołując fale krytyki i odsunięcie architekta od dalszych prac (zarzucano mu między innymi brak powiązania architektury gmachu i wnętrz z przyszłymi wystawami).
Mimo dotkliwych strat wojennych berlińskie zbiory rzemiosła artystycznego są dzisiaj najbogatsze w Niemczech. Eksponaty od średniowiecza do art déco prezentowane są chronologicznie na powierzchni 7 tys. m2, z podkreśleniem najważniejszych dla danej epoki i kolekcji dzieł.
Po remoncie i ponownym otwarciu muzeum w listopadzie 2014 roku nowy wygląd zyskały wystawy skupiające się na sztuce z przełomu wieków (secesja, art déco) oraz szkołach wzornictwa. Bardzo mocnym punktem stała się też nowa i pierwsza w Berlinie galeria mody oraz akcesoriów, prezentująca style od połowy XVIII wieku do czasów współczesnych. Wśród 130 strojów są suknie codzienne, kreacje balowe i nawet elementy intymnej garderoby. Paul Poiret, Elsa Schaparelli, Jeanne Paquin czy Christian Dior to tylko kilka nazwisk, których kreacje można dzisiaj obejrzeć w berlińskim muzeum przy Kulturforum.
Muzeum Rzemiosła Artystycznego (Kunstgewerbemuseum)
Tematyka: sztuka, design, moda
Adres: Matthäikirchplatz, 10785 Berlin
Telefon: +49 30 266424242 (pn-pt. 9.00-16.00)
Www: www.smb.museum
Godziny otwarcia: wt.-pt. 10.00-18.00, sb.-nd. 11.00-18.00
Bilety wstępu: 8€ (4€), do 18 lat bezpłatnie
Audio-guidy po polsku: nie;
Co koniecznie trzeba zobaczyć:
- Welfenschatz (Skarb Welfów) – pod tą nazwą ukrywa się kilkadziesiąt kunsztownie zdobionych relikwiarzy, krzyży i przenośnych ołtarzy z katedry w Brunszwiku, które były darami od panujących władców. Najstarszym obiektem w muzeum jest jednak przypominający torebkę relikwiarz (stąd nazwa Bursenreliquiar), wykonany z drewna i przyozdobiony szlachetnymi kamieniami na kształt krzyża. Przypuszcza się, że był to dar od Karola Wielkiego dla saksońskiego przywódcy Widukinda z okazji chrztu i przyjęcia przez niego nowej wiary (785 r.).
- Lüneberger Ratssilber (Srebra Ratusza w Lüneburgu) – reprezentacyjne zastawy stołowe, wykonane ze srebra lub złota i pieczołowicie przechowywane w ratuszowych skarbcach to specjalność miast z rejonów niemieckojęzycznych. Świadczyły o bogactwie i samoświadomości. Te z Lüneburga zostały zakupione przez Prusy w XIX wieku i mimo wojennych strat stanowią najbogatszą tego typu kolekcję w Niemczech. Zastawa składa się z 37 sztuk (pierwotnie na początku XVII wieku liczyła sobie ok. 250). Obok kunsztownie wykonanych kielichów, pater i pucharów warto zwrócić uwagę na srebrną figurę Maryi z Dzieckiem z 1510 roku.
- Italienische majolika (Włoskie majoliki) – majolika to ceramiczny wyrób pokryty cynową, nieprzezroczystą glazurą o bogatej, żywej kolorystyce. Nazwa pochodzi od Majorki, przez którą importowano towary z mauretańskiej Hiszpanii do Włoch. Dzięki zainteresowaniu arystokracji na terenie kraju powstało w XV i XVI wieku wiele słynnych warsztatów, między innymi w Deruta i Gubbio. Warto zwrócić uwagę na talerze z malunkami artysty Nicola de Urbino (1480-1540/1547), który jako pierwszy wprowadził styl narracyjny (istoriati), wykorzystując całą powierzchnię talerza na obraz przedstawiający sceny mitologiczne, historyczne lub biblijne.
- Zbiory Muzeum Rzemiosła Artystycznego są bardzo bogate i nie da się w kilku punktach wymienić wszystkiego, co warto zobaczyć. Wystawy są bardzo obszerne i jeśli nie mamy kilku godzin na spokojne zwiedzanie, warto wybrać najpierw epoki, które nas interesują, a dopiero potem obejrzeć resztę w miarę wolnego czasu.
Informacje praktyczne
Ile czasu przeznaczyć na zwiedzanie? Od trzech godzin do pół dnia.
Garderoba i bagaż: przy wejściu znajduje się garderoba oraz szafki na plecaki i torby. Plecaki każdego rodzaju i duże torby należy zostawić w szafce. Garderoba jest bezpłatna.
Toalety: znajdują się na parterze i pozostałych piętrach. Aby skorzystać z tej przy kasach, nie trzeba mieć biletu.
Fotografowanie: w muzeum można fotografować bez lampy błyskowej i statywu. Tylko na użytek prywatny, bez praw do publikacji zdjęć. Nie ma opłat za pozwolenie na fotografowanie.
Wstęp ulgowy i bezpłatny: bezpłatny wstęp mają wszyscy do 18 roku życia, klasy szkolne w ramach zgłoszonych zajęć z opiekunem, ulgowy wstęp przysługuje uczniom i studentom za okazaniem ważnej legitymacji. Więcej informacji o bezpłatnych i ulgowych wstępach na oficjalnej stronie muzeum.
Święta kościelne i państwowe: godziny otwarcia w święta wielkanocne, Boże Narodzenie, Nowy Rok i inne podane są na oficjalnej stronie muzeum, po niemiecku, po angielsku.
Wystawy czasowe: wystawy czasowe w Muzeum Rzemiosła Artystycznego organizowane są dosyć często, zazwyczaj nie powoduje to podwyższenia cen biletu. Z informacjami i kalendarzem wystaw można się zapoznać na tej stronie.
Bilety kombi, karty muzealne itd. czyli jak uczynić zwiedzanie trochę tańszym? Niestety, już kilka lat minęło, jak Państwowe Muzea w Berlinie zrezygnowały z czwartkowych akcji, kiedy to każda podległa im jednostka była dostępna bezpłatnie cztery godziny przed zamknięciem. Nic takiego już nie obowiązuje. Muzeum jest ujęte w ofercie 3-dniowej karty muzealnej, MuseumsPass Berlin (można ją nabyć w kasie muzeum). Inną możliwością jest nabycie jednodniowego biletu do wszystkich placówek przy Kulturforum, 16 €/8 € (Kulturforum alle Ausstellungen/Kulturforum all exhibitions).
Dojazd:
S-Bahn: S1, S2, S25 (Potsdamer Platz)
U-Bahn: U2 (Potsdamer Platz)
Autobus: M29 (Potsdamer Br.), M48, M85 (Kultuforum), 200 (Philharmonie)
Zobacz położenie Muzeum Rzemiosła Artystycznego na mapie Google.
Oficjalna prezentacja Muzeum Rzemiosła Artystycznego Państwowych Muzeów w Berlinie
https://youtu.be/SaOghrWtn9E